نگاه اجمالی

تنها نمونه حیاتی که ما در جهان با آن آشنا هستیم ، حیات روی کره زمین می‌باشد. کره زمین ، سیاره‌ای است مسکونی که حول خورشید می‌چرخد. علاوه بر زمین ، سیارات دیگری نیز در منظومه شمسی ، حول خورشید می چرخند.

• آیا امکان وجود حیات در این سیاره ها وجود دارد؟
• آیا گیاهان و حیواناتی در این سیارات زندگی می کنند؟
• شاید حیات در این سیارات در مراحل ابتدایی باشد و مانند حیات زمین هنوز تکامل نیافته باشد.

حیات بر روی کره زمین

حدود 3.8 میلیارد سال پیش حیات در روی زمین ظاهر شد. حیات زمینی از راه اجتماع تدریجی مولکولهای ارگانیک در آب آغاز شد. این مولکولها مجموعه‌ای از اتمها هستند که عمدتا به دور ساختمانی از اتمهای کربن تشکیل شده‌اند. ساختمان شیمیایی کربن به گونه‌ای است که می‌تواند با اتمهای دیگر چهار پیوند تشکیل دهد و ترکیبات متنوعی ایجاد کند. این امر مبنای تنوع وسیع حیات آلی را بوجود می‌آورد.

حیات در ماه و عطارد

ماه و عطارد فاقد اتمسفر هستند. آنها آنقدر بزرگ نیستند که پوشش گازی را حفظ کنند. آنها به هنگام ولادت دارای مقادیر گاز محلول در صخره‌های داغ بودند. این گاز بر اثر وقوع آتشفشانهای متعدد آزاد و به درون فضا فرستاده شد و زمین عریان زیر خود را بدون حفاظ بر جای گذاشت. صخره‌ها زیر بمباران مداوم ذرات در هم شکستند و به مرور زمان لایه‌ای از ذرات غبار نازک انباشته شد. عطارد و ماه خشک و بیابانی هستند و وجود حیات در آنها غیر ممکن می‌باشد.

حیات در زهره

اتمسفر زهره بسیار متراکم است. لذا این سیاره هم نمی‌تواند شرایط مناسبتری برای حیات فراهم آورد. توده اتمسفری دی اکسید کربن ، در سراسر این سیاره نوعی تأثیر گلخانه‌ای پدید می‌آورد. این وضعیت انرژی خورشیدی را به دام می‌اندازد و سطح این سیاره را تا حدود 500 درجه سانتیگراد گرم می‌کند، هیچگونه مایعی وجود ندارد. در چنین شرایط و درجه حرارت بالایی امکان شکل گیری پیوند مولکولی وجود نخواهد داشت. پس زهره هم از لیست سیارات دارای حیات خارج می‌شود.

آب در مریخ

• مورد مریخ بسیار جالب است. این سیاره هر دو سال یکبار ناپدید می‌شود و پس از مدتی مانند توپی سرخ دوباره نمایان می‌شود. پس از مطالعات کپرنیک در اواخر قرن 15 میلادی و مشاهدات گالیله در آغاز قرن 17 ، مریخ به عنوان جهانی نو شناخته شد. کپرنیک ثابت کرد که این سیاره مانند زمین به دور خورشید می‌چرخد و گالیله دریافت که مریخ کره‌ای است مانند کره ما.
  
  
• در قرن نوزدهم مردم به راحتی درباره مریخی‌ها و آبراهه‌های بزرگ آنها صحبت می‌کردند. جذاب بودن مریخ و اینکه آیا مسکونی بوده یا خیر ، هنگامی که از عدسیهای نورشکن استفاده شد، قوت گرفت. در آن زمان معلوم شد که مریخ کره‌ای است به اندازه نصف زمین ، با سالی دو برابر طول سال زمینی. روزهایی تقریبا 24 ساعته و چهار فصل مشابه فصلهای ما.
  
  
• «ژانسن» یکی از پیشتازان طیف نمایی جو سیارگان ، برای اولین بار امکان وجود آب ، عامل اصلی حیات در مریخ را مطرح ساخت. اگر به واقع مریخ در ابتدای تاریخ خود پوشیده از آب بوده است، دلیل کافی وجود خواهد داشت که حیات به شکل ابتدایی در آنجا وجود داشته است. مسیری که حیات در مریخ گذرانده است، احتمالا از آنچه در زمین اتفاق افتاده ، تفاوت داشته است.

حیات در مریخ

• شباهتهای مریخ و زمین و امکان وجود آب در آن ، فرضیه حیات در مریخ را قوت بخشید و دانشمندان را بر آن داشت تا سفینه های وایکینگ مجهز به آزمایشگاههای شیمیایی را به مریخ بفرستند. گزارشهای وایکینگ نشان می‌داد که سنگپوش سطح مریخ دارای ترکیبات اکسید کننده است و ترکیبات آلی ندارد. نتیجه اینکه در کویر مریخ هیچگونه حیات ارگانیکی نباید وجود داشته باشد.
  
  
• چشم انداز پیرامون مریخ نشینان وایکینگ ، سرد ، متروک و خشک بود و جو آن نازک ، پرباد ، آزار دهنده و خفقان آور بود. در طی چهار سال زمینی دماهای متغیری بین 30- تا 90- درجه سانتیگراد و فشارهایی بین 700 و 1000 پاسکال از مریخ گزارش شد. جو مریخ شامل 95 درصد اکسید کربن ، 3 درصد نیتروژن و تنها 1 درصد اکسیژن می‌باشد. این شرایط برای هرگونه حیاتی نامناسب است.
  
  
• با این همه علاقمندان حیات به مریخ به این عقیده‌اند که حیات در این سیاره حدود 4 میلیارد سال پیش ظاهر شده است و متعاقب آن در 3.8 میلیارد سال پیش از بین رفته است. آنها معتقدند که در مریخ باید به دنبال هر نوع حیاتی باشیم: میکروفسیلها ، مواد سلولی ، ترکیبات آلی تغییر شکل یافته و مواد زیستی که از ترکیبات معدنی یا غیر آلی بارور شده‌اند.

حیات در تایتان

تاتیان بزرگترین قمر کیوان و تنها قمر منظومه شمسی است که دارای اتمسفر می‌باشد. جو تایتان شامل نیتروژن و متان است. در تایتان ، سیانید هیدروژن یعنی مبنای ترکیبات شیمیایی زمین و همچنین بسیاری ترکیبات آلی دیگر یافت شده است. اگر چه تایتان دارای آب مایع نیست و دمای آن بسیار پایین است، می‌توانیم انتظار داشته باشیم که اگر حیات در آن وجود ندارد، دست کم ترکیبات پیش زیستی بسیار تکامل یافته در آن پیدا شود. در برخی شهاب سنگها ، دو نوع اسید آمینه وجود دارد. این شهاب سنگها که بقایای سیارات منهدم شده هستند، نشان می‌دهند که سازماندهی ماده در آن سیارات تا ساخته شدن اسیدهای آمینه پیش رفته است.